Ο Μάης του '68 ήταν ένα άπιαστο όνειρο για την Ελλάδα, αλλά το πνεύμα
της αμφισβήτησης δεν είχε χαθεί στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας
Το 1968 μοιάζει περισσότερο σαν μία αφετηρία για τον ελεύθερο άνθρωπο
που αντιμάχεται τον ιμπεριαλισμό και τη δικτατορία, που προσπαθούν να
τον υποδουλώσουν, και λιγότερο σαν μια χρονιά υλικών και καθαρά
οικονομικών διεκδικήσεων.Το ξέσπασμα του '68 δεν αφορούσε τόσο τις χώρες με χαμηλό
οικονομικό επίπεδο, αλλά κυρίως αναπτυγμένες βιομηχανικά χώρες, όπως η
Γαλλία, όπου ένα από τα χαρακτηριστικά που της απέδιδαν οι ειδικοί της
εποχής ήταν «η πλήξη».
Ετσι, κάπως αναπάντεχα, «ο Μάης του '68 δίδαξε ότι τα κοινωνικά γεγονότα επέρχονται όταν εδραιώνεται η πεποίθηση πως κάθε πιθανότητα επανεμφάνισής τους έχει πλέον οριστικά εκλείψει» («Κ.Ε.», 19.5.2013).
Ο γαλλικός Μάης, που ξεκίνησε από τους φοιτητές, για ν' ακολουθήσει και να ενωθεί μαζί τους ο εργαζόμενος κόσμος, «αποτέλεσε τη μεγαλύτερη γενική εργατική απεργία της Ιστορίας» («Κ.Ε.», 19.5.2013). Το διεθνές πλαίσιο την ίδια περίοδο είναι εκρηκτικό στα περισσότερα μέρη του κόσμου.
Στο Βιετνάμ οι επιθέσεις των Βιετκόγκ, ακόμη και στη Σαϊγκόν, και οι αντεπιθέσεις των Αμερικανών δίνουν και παίρνουν. Στην Κίνα διεξάγεται η Πολιτιστική Επανάσταση, με αδιευκρίνιστα χαρακτηριστικά. Την άνοιξη του 1968 δολοφονείται στις ΗΠΑ ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων, και δύο μήνες αργότερα ο Ρόμπερτ Κένεντι, αντίπαλος του προέδρου Τζόνσον για την πολιτική του στο Βιετνάμ.
Η Ανοιξη της ΠράγαςΤα γεγονότα κατακλύζουν και το ανατολικό μπλοκ με την Ανοιξη της Πράγας και τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία τον Αύγουστο του '68. Βαθύτερα, αν και τα αιτήματα έχουν σοβαρές ποιοτικές διαφορές, σε Δύση και Ανατολή μιλούν για περισσότερη δημοκρατία, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και εκδηλώνονται κατά του ηγεμονισμού. Αλλά στη Δυτική Ευρώπη, η Ελλάδα, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, δεν μπορεί να «ζήσει» τα γεγονότα της αμφισβήτησης και των διεκδικήσεων των λαών. Από τον Απρίλιο του 1967 η χώρα βιώνει τη στρατιωτική δικτατορία των συνταγματαρχών και ζει στο δικό της ρυθμό.
Την άνοιξη του '68 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος αναφέρεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη στην «Ελλάδα Ελλήνων Χριστιανών» και λίγες μέρες αργότερα ο υφυπουργός Προεδρίας Κυβερνήσεως της δικτατορίας Μ. Σιδεράτος ανακοίνωσε ότι οι κρατούμενοι ανέρχονταν «μόνο σε 2.437».
Ενώ τα γεγονότα του Μάη του '68 στη Γαλλία κορυφώνονται, η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε τη σύλληψη «παράνομων κομμουνιστών», ανάμεσά τους και του παλιού βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργη Τσαρουχά, που πέθανε από τα βασανιστήρια, αν και το καθεστώς δήλωσε ότι έπαθε καρδιακή προσβολή στη διάρκεια της κράτησής του. Με τον Γ. Τσαρουχά υπήρχαν παλιοί λογαριασμοί καθώς είχε τραυματιστεί και τον Μάη του '63, μαζί με τον Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Τότε ο Λαμπράκης είχε υποκύψει τελικά στα τραύματά του, ενώ ο Τσαρουχάς, τραυματισμένος ελαφρότερα, είχε επιζήσει. Στις αρχές του 1968 έγινε και η διάσπαση του ΚΚΕ, που δίχασε τα στελέχη του κόμματος τα οποία βρίσκονταν φυλακισμένα ή στην παρανομία εντός της Ελλάδας.
Στις 13 Αυγούστου, στο 31ο χιλιόμετρο της λεωφόρου Αθηνών - Σουνίου έγινε η απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέξανδρο Παναγούλη, που απέτυχε.
Τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς η στρατιωτική δικτατορία οργάνωσε δημοψήφισμα για να εγκριθεί «το νέο Σύνταγμα». Το εκλογικό αποτέλεσμα, έκδηλα νοθευμένο, το επικύρωσε με ποσοστό 91,8%.
Τον Οκτώβριο του '68, στο νησί Σκορπιός του Ιουνίου, ο πολυεκατομμυριούχος μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης παντρεύεται την πρώην «πρώτη κυρία» των Ηνωμένων Πολιτειών Τζάκι Κένεντι, αδιαφορώντας για το ελληνικό δράμα. Στις αρχές Νοέμβρη πέθανε στον «Ευαγγελισμό», όπου νοσηλευόταν, ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου. Η κηδεία του στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών έδωσε την ευκαιρία για την πρώτη μεγάλη μαζική αντιδικτατορική διαδήλωση, καθώς χιλιάδες λαού διαδήλωσαν με συνθήματα υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Εν τω μεταξύ η γαλλική κυβέρνηση οργάνωσε σύσκεψη των βιομηχάνων με τα εργατικά συνδικάτα. Οι ιδιοκτήτες αποδέχονται μια αύξηση κατά 35% του SMIC, του κατώτερου εργατικού μισθού, και μια αύξηση κατά 10% των μηνιαίων αποδοχών.
Η σιωπηρή πλειοψηφίαΑλλά τον Ιούνιο «η σιωπηλή πλειοψηφία» συνασπίζεται περί το στρατηγό Ντε Γκολ, που κυβερνάει τη χώρα από το 1958. Στις εκλογές που προκηρύσσονται οι γκολικοί θριαμβεύουν, ενώ η Αριστερά υποχωρεί. Αλλά περίπου ένα χρόνο αργότερα, ο Ντε Γκολ ηττάται σ' ένα δημοψήφισμα και παραιτείται. Παρά την επιστροφή στην τάξη, η Γαλλία δεν είναι πλέον εκείνη που ήταν. Ο Μάης του '68 θεωρείται από όλους τους Γάλλους ιστορικούς κεντρικό σημείο της σύγχρονης γαλλικής Ιστορίας. Ισως το πιο σημαντικό κοινωνικό κίνημα στην ιστορία της Γαλλίας του 20ού αιώνα.
Εφερε στην καθημερινή ζωή της χώρας καινούργια πολιτιστικά, πολιτικά και κοινωνικά στοιχεία και άλλαξε τη μέχρι τότε επικρατούσα παραδοσιακή γαλλική κοινωνία. Αλλά και οι ιδέες της Αριστεράς, προερχόμενες από διάφορες πλευρές, συμπλέχτηκαν και οπωσδήποτε μακροχρόνια αλληλοεπηρεάστηκαν.
Τα αιτήματα και τα συνθήματα του Μάη έρχονταν σε αντίθεση με τα δικτατορικά καθεστώτα, που επιβάλλουν με τη βία τη θέλησή τους. Επομένως και κατά της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας. Το σύνθημα του Μάη «απαγορεύεται ν' απαγορεύεις» ήταν ενδεικτικό, όπως και «η φαντασία παίρνει την εξουσία».
Στην Ελλάδα, όμως, τα τανκς και όχι η φαντασία είχαν καταλάβει την εξουσία. Το 1968, οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, οι καταδίκες από στρατοδικεία ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο. Ο Μάης του '68 ήταν ένα άπιαστο όνειρο για την Ελλάδα, αλλά το πνεύμα της αμφισβήτησης δεν είχε χαθεί στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας, διατηρήθηκε υπόγεια και παρουσιάστηκε πολύ καθαρά από το 1973 και μετά, δημιουργώντας από τότε τη δική της παράδοση.
Ετσι, κάπως αναπάντεχα, «ο Μάης του '68 δίδαξε ότι τα κοινωνικά γεγονότα επέρχονται όταν εδραιώνεται η πεποίθηση πως κάθε πιθανότητα επανεμφάνισής τους έχει πλέον οριστικά εκλείψει» («Κ.Ε.», 19.5.2013).
Ο γαλλικός Μάης, που ξεκίνησε από τους φοιτητές, για ν' ακολουθήσει και να ενωθεί μαζί τους ο εργαζόμενος κόσμος, «αποτέλεσε τη μεγαλύτερη γενική εργατική απεργία της Ιστορίας» («Κ.Ε.», 19.5.2013). Το διεθνές πλαίσιο την ίδια περίοδο είναι εκρηκτικό στα περισσότερα μέρη του κόσμου.
Στο Βιετνάμ οι επιθέσεις των Βιετκόγκ, ακόμη και στη Σαϊγκόν, και οι αντεπιθέσεις των Αμερικανών δίνουν και παίρνουν. Στην Κίνα διεξάγεται η Πολιτιστική Επανάσταση, με αδιευκρίνιστα χαρακτηριστικά. Την άνοιξη του 1968 δολοφονείται στις ΗΠΑ ο πάστορας Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, υπέρμαχος των πολιτικών δικαιωμάτων των μαύρων, και δύο μήνες αργότερα ο Ρόμπερτ Κένεντι, αντίπαλος του προέδρου Τζόνσον για την πολιτική του στο Βιετνάμ.
Η Ανοιξη της ΠράγαςΤα γεγονότα κατακλύζουν και το ανατολικό μπλοκ με την Ανοιξη της Πράγας και τη σοβιετική εισβολή στην Τσεχοσλοβακία τον Αύγουστο του '68. Βαθύτερα, αν και τα αιτήματα έχουν σοβαρές ποιοτικές διαφορές, σε Δύση και Ανατολή μιλούν για περισσότερη δημοκρατία, ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη και εκδηλώνονται κατά του ηγεμονισμού. Αλλά στη Δυτική Ευρώπη, η Ελλάδα, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, δεν μπορεί να «ζήσει» τα γεγονότα της αμφισβήτησης και των διεκδικήσεων των λαών. Από τον Απρίλιο του 1967 η χώρα βιώνει τη στρατιωτική δικτατορία των συνταγματαρχών και ζει στο δικό της ρυθμό.
Την άνοιξη του '68 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος αναφέρεται για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη στην «Ελλάδα Ελλήνων Χριστιανών» και λίγες μέρες αργότερα ο υφυπουργός Προεδρίας Κυβερνήσεως της δικτατορίας Μ. Σιδεράτος ανακοίνωσε ότι οι κρατούμενοι ανέρχονταν «μόνο σε 2.437».
Ενώ τα γεγονότα του Μάη του '68 στη Γαλλία κορυφώνονται, η Ασφάλεια Θεσσαλονίκης ανακοίνωσε τη σύλληψη «παράνομων κομμουνιστών», ανάμεσά τους και του παλιού βουλευτή της ΕΔΑ Γιώργη Τσαρουχά, που πέθανε από τα βασανιστήρια, αν και το καθεστώς δήλωσε ότι έπαθε καρδιακή προσβολή στη διάρκεια της κράτησής του. Με τον Γ. Τσαρουχά υπήρχαν παλιοί λογαριασμοί καθώς είχε τραυματιστεί και τον Μάη του '63, μαζί με τον Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Τότε ο Λαμπράκης είχε υποκύψει τελικά στα τραύματά του, ενώ ο Τσαρουχάς, τραυματισμένος ελαφρότερα, είχε επιζήσει. Στις αρχές του 1968 έγινε και η διάσπαση του ΚΚΕ, που δίχασε τα στελέχη του κόμματος τα οποία βρίσκονταν φυλακισμένα ή στην παρανομία εντός της Ελλάδας.
Στις 13 Αυγούστου, στο 31ο χιλιόμετρο της λεωφόρου Αθηνών - Σουνίου έγινε η απόπειρα δολοφονίας κατά του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου από τον Αλέξανδρο Παναγούλη, που απέτυχε.
Τον Σεπτέμβριο εκείνης της χρονιάς η στρατιωτική δικτατορία οργάνωσε δημοψήφισμα για να εγκριθεί «το νέο Σύνταγμα». Το εκλογικό αποτέλεσμα, έκδηλα νοθευμένο, το επικύρωσε με ποσοστό 91,8%.
Τον Οκτώβριο του '68, στο νησί Σκορπιός του Ιουνίου, ο πολυεκατομμυριούχος μεγιστάνας Αριστοτέλης Ωνάσης παντρεύεται την πρώην «πρώτη κυρία» των Ηνωμένων Πολιτειών Τζάκι Κένεντι, αδιαφορώντας για το ελληνικό δράμα. Στις αρχές Νοέμβρη πέθανε στον «Ευαγγελισμό», όπου νοσηλευόταν, ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου. Η κηδεία του στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών έδωσε την ευκαιρία για την πρώτη μεγάλη μαζική αντιδικτατορική διαδήλωση, καθώς χιλιάδες λαού διαδήλωσαν με συνθήματα υπέρ της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Εν τω μεταξύ η γαλλική κυβέρνηση οργάνωσε σύσκεψη των βιομηχάνων με τα εργατικά συνδικάτα. Οι ιδιοκτήτες αποδέχονται μια αύξηση κατά 35% του SMIC, του κατώτερου εργατικού μισθού, και μια αύξηση κατά 10% των μηνιαίων αποδοχών.
Η σιωπηρή πλειοψηφίαΑλλά τον Ιούνιο «η σιωπηλή πλειοψηφία» συνασπίζεται περί το στρατηγό Ντε Γκολ, που κυβερνάει τη χώρα από το 1958. Στις εκλογές που προκηρύσσονται οι γκολικοί θριαμβεύουν, ενώ η Αριστερά υποχωρεί. Αλλά περίπου ένα χρόνο αργότερα, ο Ντε Γκολ ηττάται σ' ένα δημοψήφισμα και παραιτείται. Παρά την επιστροφή στην τάξη, η Γαλλία δεν είναι πλέον εκείνη που ήταν. Ο Μάης του '68 θεωρείται από όλους τους Γάλλους ιστορικούς κεντρικό σημείο της σύγχρονης γαλλικής Ιστορίας. Ισως το πιο σημαντικό κοινωνικό κίνημα στην ιστορία της Γαλλίας του 20ού αιώνα.
Εφερε στην καθημερινή ζωή της χώρας καινούργια πολιτιστικά, πολιτικά και κοινωνικά στοιχεία και άλλαξε τη μέχρι τότε επικρατούσα παραδοσιακή γαλλική κοινωνία. Αλλά και οι ιδέες της Αριστεράς, προερχόμενες από διάφορες πλευρές, συμπλέχτηκαν και οπωσδήποτε μακροχρόνια αλληλοεπηρεάστηκαν.
Τα αιτήματα και τα συνθήματα του Μάη έρχονταν σε αντίθεση με τα δικτατορικά καθεστώτα, που επιβάλλουν με τη βία τη θέλησή τους. Επομένως και κατά της ελληνικής στρατιωτικής δικτατορίας. Το σύνθημα του Μάη «απαγορεύεται ν' απαγορεύεις» ήταν ενδεικτικό, όπως και «η φαντασία παίρνει την εξουσία».
Στην Ελλάδα, όμως, τα τανκς και όχι η φαντασία είχαν καταλάβει την εξουσία. Το 1968, οι συλλήψεις, οι φυλακίσεις, οι καταδίκες από στρατοδικεία ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο. Ο Μάης του '68 ήταν ένα άπιαστο όνειρο για την Ελλάδα, αλλά το πνεύμα της αμφισβήτησης δεν είχε χαθεί στους κόλπους της ελληνικής κοινωνίας, διατηρήθηκε υπόγεια και παρουσιάστηκε πολύ καθαρά από το 1973 και μετά, δημιουργώντας από τότε τη δική της παράδοση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου